Paradoks Günümüzde yapay zeka ve büyük veri analitiği kullanarak memurların gelir-giderlerini ve ailelerin sahip olduğu mülkler ile araç verilerini analiz ederek yolsuzluk, rüşvet ve haksız kazanç tespit etmek oldukça mümkündür. Bu tür analizler, e-devlet ve devlete bağlı MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu) gibi kamu kuruluşlarından veri gizliliği ilkelerine uygun olarak alınan verilerle gerçekleştirilebilir.
Unutmayın; gelişmişlik ve refah seviyesinin denklemi eşitlik ve adalettir.
Aşama aşama yolsuzluk tespitinin teknoloji ve yapay zeka araçları ile nasıl yapılacağına ilişkin kaba taslak bir plan çıkartmaya çalışalım.
1. Veri Toplama ve Elde Etme
Kamu kuruluşları, e-devlet platformu aracılığıyla çeşitli verileri toplar ve depolar. Bu veriler şunları içerebilir:
- Memurların maaş bilgileri, ek gelirler ve mal beyanları
- Ailelerin sahip olduğu mülkler (ev, arsa vb.)
- Araç kayıtları ve sahiplik bilgileri
- Banka hesap hareketleri ve finansal işlemler (MASAK üzerinden)
2. Veri Gizliliği ve Güvenlik
Bu verilerin toplanması ve analiz edilmesi sırasında veri gizliliği ilkelerine uyulması son derece önemlidir. Veri gizliliği şu adımları içerebilir:
- Verilerin anonimleştirilmesi veya kimlik bilgilerinin gizlenmesi
- Verilere erişim yetkilerinin sınırlandırılması
- Verilerin güvenli bir şekilde saklanması ve iletilmesi
3. Veri Analizi ve Yapay Zeka
Toplanan veriler, yapay zeka ve makine öğrenimi algoritmaları kullanılarak analiz edilebilir. Bu analiz süreçleri şunları içerebilir:
- Anomaliler ve Tutarsızlıkların Tespiti: Memurların gelirleri ile harcamaları veya sahip oldukları varlıklar arasında belirgin bir uyumsuzluk olup olmadığını tespit etmek.
- Veri Madenciliği ve Örüntü Tanıma: Büyük veri setlerinden belirli örüntüler ve ilişkiler çıkarmak.
- Risk Skorlama ve Tahmin Modelleri: Belirli davranışların veya finansal hareketlerin yolsuzluk ve rüşvet ile ilişkili olup olmadığını tahmin etmek.
4. Mevcut Sistemler ve Uygulamalar
- MASAK: Türkiye’de finansal suçları ve kara para aklamayı önlemek için kullanılan Mali Suçları Araştırma Kurulu, şüpheli finansal işlemleri tespit etmek için büyük veri ve yapay zeka tekniklerini kullanır.
- Gelir İdaresi Başkanlığı: Vergi beyanları ve mükelleflerin finansal bilgilerini analiz ederek vergi kaçakçılığını tespit edebilir.
- İç Denetim ve Teftiş Sistemleri: Kamu kurumları içinde yapılan iç denetimler ve teftişler, yapay zeka destekli araçlarla daha etkili hale getirilebilir.
5. Yararları ve Zorlukları
- Yararları:
- Yolsuzluk ve rüşvetin tespiti ve önlenmesi.
- Kamu kaynaklarının daha etkin ve verimli kullanılması.
- Kamu güveninin artırılması.
- Zorlukları:
- Veri gizliliği ve güvenlik endişeleri (..ki günümüz sistemlerinden daha güvenilir olacağı kuşkusudur.)
- Doğru ve eksiksiz veri toplama zorlukları.
- Yapay zeka modellerinin doğru ve adil çalışmasını sağlamak için sürekli izleme ve güncelleme gereksinimi.
Sonuç
Yapay zeka ve büyük veri analitiği kullanarak yolsuzluk, rüşvet ve haksız kazanç tespiti yapmak günümüzde mümkün ve etkilidir. Ancak, bu süreçte veri gizliliği ve güvenliği konularına büyük önem verilmesi gerekmektedir. Bu teknolojiler, kamu kurumlarının daha şeffaf ve hesap verebilir olmasına yardımcı olabilir.
